ಆಹಾರ, ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ

ಆರೋಗ್ಯದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಗಹನವಾಗುತ್ತಿರುವ ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಆಧುನಿಕತೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡ ವೈದ್ಯರೊಬ್ಬರು “ಔಷಧಗಳು ಬೇಡ, ಆಹಾರ ಸರಿ ಮಾಡಿ” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಆತ ಆಡಿದ್ದನ್ನು ಮಾಡಿ, ‘ಉಪದೇಶ’ದ ಅನುಷ್ಠಾನದಿಂದ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ ಮರುಕಳಿಸಿದ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಾಕ್ಷಿಗಳನ್ನೂ ಒದಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈಗ ಮುಂದುವರಿದು ಆಹಾರ ದಾರಿ ತಪ್ಪಲು ಕಾರಣವಾದ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ವಿಮರ್ಶಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಅನ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳ ಸಹಿತ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣ, ಸಂವಾದವನ್ನೇ ಮುಂದೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇಂಥ ಅಪೂರ್ವ ಸನ್ನಿವೇಶ ಮಂಗಳೂರಿನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ‘ಆಹಾರ, ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ. (೨೩-೨-೨೦೧೪)

ಚಂದ್ರವರ್ಮನ ಖಡ್ಗ

(ಕೊಡಗಿನ ಸುಮಗಳು - ಜಿಟಿ ನಾರಾಯಣ ರಾಯರ ಸಮಗ್ರ ಕಥಾಸಂಕಲನ - ಧಾರಾವಾಹಿಯಾಗುತ್ತಿರುವಲ್ಲಿ ಇದು... ಒಂಬತ್ತನೇ ಸಣ್ಣ ಕತೆ - ೧೯೫೨)

ಗುರುಬಸವನ ಮೇಲೆ ಪಣ್ಯ ಗ್ರಾಮನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಅತುಲವಾದ ಭಕ್ತಿ ಗೌರವ. ಅವನ ನಿಜವಾದ ಹೆಸರು ಬಸವಯ್ಯ ಎಂದಿದ್ದರೂ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಅವನಲ್ಲಿ ತಮಗಿದ್ದ ಅಭಿಮಾನ ಮರ್ಯಾದೆಗಳ ಕುರುಹಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಗುರುಬಸವಯ್ಯ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಗುರುಬಸವಯ್ಯನು ಪಣ್ಯಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಗಣ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದನು. ಅವನ ಅಖಂಡ ಏಕಾಂಗೀ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರೆಲ್ಲರೂ, ಹಿರಿಯರು ಕಿರಿಯರು ಎನ್ನುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದೆ, ಅವನು ಬಂಧುಗಳಾಗಿದ್ದರು, ಬಳಗವಾಗಿದ್ದರು. ಅವನಿಗೆ ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದಿತೋ ಇಲ್ಲವೋ, ಅವನಿಗೆ ಆಪ್ತ ಬಂಧುಗಳು ಇರುವರೋ ಇಲ್ಲವೋ ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಂದರೆ ಅವನು ಪಣ್ಯ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದವನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ ಶಿವಧ್ಯಾನದಿಂದ ಜಂಗಮರಂತೆ ದೇಶಪರ್ಯಟನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಅವನು ಅಲ್ಲಿ ಬಂದು ನೆಲಸಿದನು. ನೆಲಸಿದವನು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಶಿವನು ಅವನನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿಯುವಂತೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಿತ್ತನು ಎನ್ನುವುದು ಹೆಚ್ಚು ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗುವುದು.ಗುರುಬಸವನೇ ಒಂದು ಸಲ ಆ ಅನುಭವವನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದನು, ಅವನು ಪರಮೇಶ್ವರನ ಧ್ಯಾನಾಸಕ್ತನಾಗಿ ದೇಶದ ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತ ಶಿವಶರಣರ ದರ್ಶನ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಯುಷ್ಯ ಸವೆಯುತ್ತಿದ್ದನು. ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿ ಮುಂದೆ ಭಗವಂತನ ಪುತ್ರ ಶ್ರೀ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ದೇವರ ಕೃಪೆ ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆಯಲೆಂದು ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ದಯಮಾಡಿಸಿದನು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದೆ ಘಟ್ಟವನ್ನೇರಿ ಕೊಡಗು ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲಪಿದನು. ಈ ಪುಣ್ಯಭೂಮಿಯನ್ನು ಆಗ ದೊಡ್ಡ ವೀರರಾಜನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದನು. ರಾಜಕುಲ ಶಿವಭಕ್ತರ ಪಂಗಡವಾಗಿದ್ದಿತು. ಶಂಕರ  ಕಿಂಕರರು ಯಾರೂ ಕೊಡಗು ದೇಶಕ್ಕೆ ಬರದೇ ರಾಜದರ್ಶನ ಮಾಡದೇ ಹೋಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ಬಸವಯ್ಯನು ಕೊಡಗು ದೇಶಕ್ಕೆ ಏರಿ ಬಂದನು, ಬರುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ - ರಾಜಧಾನಿ ಮಡಿಕೇರಿ ತಲುಪುವ ಮೊದಲೇ - ಬಸವಯ್ಯನನ್ನು ಅಧಿಕ ತೃಷ್ಣೆಯೂ ಹಸಿವೂ ಬಾಧಿಸಿದುವು. ನಿರಾಹಾರ, ಕಠಿಣ ಪ್ರಯಾಣದ ಆಯಾಸ. ಬೋಳು ಗುಡ್ಡೆಯ ಮೇಲೆ ಬೇಸಗೆಯ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಕಾಲ ಅವನು  ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದನು. ಮುಂದೆ ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನೂ ಇಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ.

ತಡೆಬೇಲಿಯೊಳಗಿನ ಕೋಣ!

(ಮಾನಸಗಂಗೋತ್ರಿ ದಿನಗಳು - ೩)

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಶಕ್ತಿ, ವ್ಯಾಪ್ತಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತ ಮಾತು ಬರುವಾಗ ವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಮುಂತಾದ ಜನಪದದ ಎಲ್ಲ ಶಿಸ್ತುಗಳನ್ನು ತಲಪುವ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳನ್ನು  ಧಾರಾಳ ಉದಾಹರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಅಧಿಕಾರ, ಸವಲತ್ತು, ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಮಾತು ಬರುವಾಗ ಶುದ್ಧ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತೇವೆ. ಇದು ಇಂದಿನ ಕನ್ನಡದ ಅವನತಿಗೆ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಕಾರಣವೆಂದೇ ನಾನು ತಿಳಿದಿದ್ದೇನೆ. ಈ ಅವಸ್ಥೆ ಸಂಸ್ಥೀಕರಣಗೊಂಡ ಯಾವುದೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕಾಡುವಂತೆ ನಲ್ವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಮ್ಮ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಭಾಗಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತಿತ್ತು ಎಂದೇ ನಾನು ನಂಬಿದ್ದೇನೆ. ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಧ್ಯಯನ ಎನ್ನುವುದು ಅನುಭವದ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ದ್ವಾರವಾಗದೆ, ಈಗಾಗಲೇ ಬಂದ ಮುದ್ರಿತ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗಿತ್ತು; ಅಧ್ಯಯನ ಎಂದರೆ ಪಿಷ್ಟಪೇಷಣ!

ಮಾಸ್ಟರ್ ಡಿಗ್ರಿಯ ಎರಡು ವರ್ಷದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಇಲಾಖೆಗೆ ಪಠ್ಯೇತರ ಎಂಬ ವಿಚಾರವೇ ಅವಹೇಳನಕಾರಿಯಾಗಿ ಇದ್ದಂತಿತ್ತು. ಕನಿಷ್ಠ ಮಿತಿಗೆ ಪಾಠಪಟ್ಟಿ, ಅಧ್ಯಯನದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ವಿಶ್ವಮುಖಿ ಎನ್ನುವ ನನ್ನ ಭಾವ ಅಮೂರ್ತವಾಗಿಯೇ ಅಲ್ಲಿ ಚಡಪಡಿಸಿದ್ದು ಅಪಾರ (ಆಗ ಅನುಭವದ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಇದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳದಾಗಿದ್ದೆ). ಮಹಾರಾಜಾ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೇ ಕರ್ಮವೀರ, ಉದಯವಾಣಿಯೇ ಮುಂತಾದ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು, ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖೆಯ ಪ್ರಯೋಗ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಖಾಯಂ ಟಿಪ್ಪಣಿ, ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅದನ್ನು ಎಂಎ ಅವಧಿಯಲ್ಲೂ ಮುಂದುವರಿಸಿದೆ. ಶೇಕ್ಸ್‌ಪಿಯರ್ ಪಾಠ ಆಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ನಮ್ಮ ಕಟ್ಟಡದ ಕೆಳಗೇ ನಿಂತುಕೊಂಡಿದ್ದ ಆಟೋರಿಕ್ಷಾ ಒಂದರ ರಿಪೇರಿ ನಡೆದಿತ್ತು. ನಾನು ಅಧ್ಯಾಪಕರ ಪ್ರವಚನಕ್ಕೆ ಕಿವುಡಾಗಿ ‘ರಿಕ್ಷಾ ಅಂಡ್ ಶೇಕ್ಸ್ಪಿಯರ್ (ರಾಜಾರಾವ್ ಪುಸ್ತಕ ಕ್ಯಾಟ್ ಅಂಡ್ ಶೇಕ್ಸ್ಪಿಯರ್ ಸ್ಫೂರ್ತಿ!) ಲೇಖನ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೆ!

ನ್ಯಾಯ ಪರಿಪಾಲನೆ

(ಕೊಡಗಿನ ಸುಮಗಳು - ಎಂಟನೇ ಸಣ್ಣ ಕತೆ -೧೯೫೧)

ಲಿಂಗರಾಜನ ವಿಷಯವನ್ನು ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ (ಪಂಜರದ ಗಿಳಿ) ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಒಲಿದರೆ ಶಂಕರನೂ ಮುನಿದರೆ ಭಯಂಕರನೂ  ಆಗಿದ್ದ ಲಿಂಗರಾಜನು ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ಕೊಡಗಿನ ಸಿಂಹಾಸವನ್ನೇರಿದ್ದನು. ಅವನಿಗೆ ಆಗ ಇನ್ನೂ ಹದಿನೈದು ವರ್ಷ ತುಂಬಿರಲಿಲ್ಲ - ಆಗಲೇ ಅವನ ತಂದೆ ವೀರರಾಜನು ಶಿವಾಧೀನನಾದನು, ರಾಜಕುಟುಂಬ ದುಃಖಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿತ್ತು. ನಡುನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿರುಗಾಳಿಯ ತೀವ್ರತೆ ಏರಿದ್ದಾಗ ಹಡಗಿನ ಕೂವೆಮರ ಒಡೆಯಿತು. ಅನೇಕ ಸಾಮಂತರಾಜರು ವೀರರಾಜನ ಕರ್ಮಾಂತರಗಳಿಗೆ ಬಂದು ಭಾವೀ ರಾಜನಾದ ಕಿರಿಯ ಲಿಂಗರಾಜನಿಗೆ ತಮ್ಮ ಗೌರವ, ವಿಧೇಯತನಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ ಮರಳಿದರು. ಆದರೆ ಆ ಔಪಚಾರಿಕವಾದ ವಿನಯ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಅವರ ಹಿಂದೆಯೇ ತೆರಳಿದುವು. ಕೆಲವು ಉದ್ಧತ ಸಾಮಂತ ಭೂಪಾಲರು ಈ ಒಂದು ಮರ್ಯಾದೆಯನ್ನೂ ತೋರಿಸಲಿಲ್ಲ. ವೀರರಾಜನ ಮರಣವಾರ್ತೆ ಕೇಳಿದಾಗಲೇ ತಾವೇ ಅರಸರೆಂದು ಸಾರಿ ಹಾಗೆ ವರ್ತಿಸತೊಡಗಿದರು. ರಾಜಕುಲವನ್ನು ಸರಿಯಾದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿಸುವ ಧೀರರು ಯಾರೂ ಇರಲಿಲ್ಲವೆನ್ನುವಂತೆ ತೋರಿತು. ಅನುಭವಿಗಳಾದ ಮಂತ್ರಿಗಳು, ವೃದ್ಧರು ಇರಲಿಲ್ಲ. ರಾಜ್ಯದ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಎಳೆ ಹರೆಯದ ಲಿಂಗರಾಜನ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದುವು.

ಗೊಡ್ಡೆಮ್ಮೆ ಪುರಾಣ

(ಮಾನಸಗಂಗೋತ್ರಿ ದಿನಗಳು ಭಾಗ ಎರಡು)

"೧೯೭೪ರಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಸರೀ ನಲ್ವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಾನೂ ಇಲ್ಲಿ ಈಗ ನಿಮ್ಮಂತೆಯೇ ಇದ್ದೆ ಎನ್ನುವ ಒಂದೇ ಯೋಗ್ಯತೆಯಿಂದ ಇಂದು ನಿಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಮಾತಾಡಲು ನಿಂತಿದ್ದೇನೆ. ೧೯೭೨-೭೪ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಾನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎಂಎ ಮಾಡಿದ್ದು ಹೌದು. ಆದರೆ ನಾನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರುವುದು ಗೊಡ್ಡು ಎಮ್ಮೆ! ಸಣ್ಣ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಉನ್ನತ ಓದು ಎಂಬ ಲಕ್ಷ್ಯ ಇರುವುದು ತಪ್ಪಲ್ಲ. ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ (ಬೆಂಗಳೂರು ಹೈಸ್ಕೂಲು) ಕೊನೆಯ ವರ್ಷ ಎನ್ನುವಾಗ ಏನೋ ಕೋಡು. ನನ್ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪದವಿಪೂರ್ವ ಕಲಿಕೆ ಒಂದೇ ವರ್ಷವಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸರಕಾರೀ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ (ಆ ಕಾಲದ ಗ್ಯಾಸ್ ಕಾಲೇಜು ಅರ್ಥಾತ್ ಗವರ್ನಮೆಂಟ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಕಾಲೇಜು!) ಭಾಗವಾಗಿಯೇ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಬಚ್ಚಾಗಳಾಗಿಯೇ ಇದ್ದೆವು! ಆದರೆ ಮೈಸೂರಿನ ಮಹಾರಾಜಾಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಕಾಲೇಜ್ ಫೈನಲ್ ಇಯರ್ ಎನ್ನುವ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗತ್ತು,  ಕಲಿತು ಮುಗಿಯಿತು ಎನ್ನುವ ಭಾವ ತುಳುಕುತ್ತಿತ್ತು. ಅದೇ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಕೇಂದ್ರ ಸೇರಿ ಶಿಖರ ಸಮೀಪಿಸುವಾಗ, ಅಂದರೆ ಡಬ್ಬಲ್ ಗ್ರಾಜುಯೇಟ್, ಇಡೀ ಜಗತ್ತೇ ನಮ್ಮನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುವ ಮನೋಸ್ಥಿತಿ ಹೆಚ್ಚು ಅಮಲಿನದು! ಆದರೆ ಅದು ಕಳೆದ ಮೇಲೆ ನಿಜ ಜೀವನರಂಗದ ಅಥವಾ ವೃತ್ತಿ ರಂಗದ ಶಿಖರಗಳು ಅನಾವರಣಗೊಳ್ಳತೊಡಗುತ್ತವೆ; ಅದುವರೆಗೆ ಗುಡ್ಡಕ್ಕೆ ಗುಡ್ಡ ಅಡ್ಡ! ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ದೆಸೆಯ ಕಲಿಕೆಯೆಲ್ಲಾ ಬರಿಯ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದ ಅಲಂಕಾರ. ಜೀವನದ ಹರಹಿನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಜೀವನದ ಕಲಿಕೆ ಪುಟ್ಟ ಸಲಕರಣೆ ಮಾತ್ರ. ನೇರ ಬಳಸಿ (ಅಧ್ಯಾಪನ, ಸಂಶೋಧನೆ ಇತ್ಯಾದಿ) ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಗಳಿಸಬಹುದು, ಬಿಟ್ಟಂತೆ ಕಂಡರೂ ಪರೋಕ್ಷ ಸಂಸ್ಕಾರದ ಬಲದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯೂ ಆಗಬಹುದು. ನನ್ನ ವೃತ್ತಿ ರಂಗದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಎಂಎ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗೆ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನವೇನೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಮಾತೃಸಂಸ್ಥೆಯ (ಅಲ್ಮಾಮೇಟರ್) ಮರ್ಯಾದೆಗೂ ನಾಲ್ಕು ತೊಟ್ಟು ಹಾಲು ಕೊಡದ ಗೊಡ್ಡು ಎಮ್ಮೆ. ಬಳಕೆ ತಪ್ಪಿದ ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ಭಾವವಿಸ್ತರಣೆಗಿಳಿಯುವ ಬದಲು ಕನ್ನಡದಲ್ಲೇ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಬೋರುತ್ತೇನೆ."