ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಶಿಬಿರದ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ...

(ನೀನಾಸಂ ಕಥನ ಮಾಲಿಕೆ ೪) 

ನಿನ್ನೆ ಕಂಡದ್ದು

"ನಡು ಬೇಸಗೆಯಿರುಳ ನಲ್ಗನಸುಗಳನ್ನು ಯಾವುದೋ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಕೂಟವೊಂದರ ಆನಂದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಶೇಕ್ಸ್‍ಪಿಯರ್ ರಚಿಸಿದ್ದಿರಬೇಕು. ಆದರೆ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ಆತನ ಎಲ್ಲ ನಾಟಕಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳೂ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಗ್ಲೋಬ್ ಥಿಯೇಟರ್ ಪರಿಸರಕ್ಕೂ ಹೊಂದುವಂತೆ ರಚಿಸಿದ,

ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಹಸನ ನಾಟಕ" ಎಂಬ (ಶಿಬಿರಾರ್ಥಿಯಾಗಿಯೇ ಬಂದಿದ್ದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರೊಬ್ಬರ - ಕ್ಷಮಿಸಿ, ಅವರ ಹೆಸರು ನೆನಪಿಲ್ಲ) ಉಪಯುಕ್ತ ಪ್ರಸ್ತಾವದೊಡನೇ ನಾಲ್ಕನೇ ದಿನದ ಮೊದಲ ಕಲಾಪ, ಅಂದರೆ ಹಿಂದಿನ ದಿನದ ರಂಗಪ್ರಯೋಗದ ವಿಮರ್ಶೆ, ತೊಡಗಿತ್ತು. ಹಿಂದೆ ಹೇಳಿದಂತೆ, ಇದು ಹೆಗ್ಗೋಡಿನ ಹತ್ತು ಸಮಸ್ತರ, ಸುಬ್ಬಣ್ಣ ಸ್ಮೃತಿದಿನದ (ಜುಲಯ್ ೧೬) ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ, ಎರಡನೆಯ ಪ್ರಯೋಗ ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶನ ಇಕ್ಬಾಲ್ ಅಹಮದ್ದರದ್ದು. ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಅಂದು ನಿರ್ದೇಶಕರು ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲವಾದರೂ ಒಟ್ಟಾರೆ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ಮಾತುಗಳಿಗೆ ಏನೂ ಕೊರತೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅದರಲ್ಲೂ ಶಿಷ್ಟ ತಂಡದೊಳಗೊಂದು ಅಪ್ಪಟ ಜನಪದ ತಂಡವನ್ನು ಮಾಡಿ, ನಾಟಕದೊಳಗಿನ ನಾಟಕವನ್ನು

ಅದ್ವಿತೀಯ ದಿನಗಳ ಚಿತ್ರಣ

(ನೀನಾಸಂ ಕಥನ ಮಾಲಿಕೆ ೩) 

ರಾಕ್ಷಸ ತಂಗಡಿ 

ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದಂತೆ, ಎರಡನೇ ದಿನದ ಮೊದಲ ಕಲಾಪ - ಹಿಂದಿನ ಸಂಜೆ ನೋಡಿದ ನಾಟಕ - ರಾಕ್ಷಸ-ತಂಗಡಿಯ ವಿಮರ್ಶೆ, ಜಶವಂತ ಜಾಧವರ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಅವರು ಪ್ರಯೋಗದ ಕುರಿತು ಪೀಠಿಕೆ ಕೊಡಲಿಲ್ಲ, ಹೀಗೊಂದು ಸಣ್ಣ ಸೂಚನೆಯನ್ನಷ್ಟೇ ಕೊಟ್ಟರು. ಔಪಚಾರಿಕ ಅಭಿನಂದನೆ, ಹೊಗಳಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೇಲಿಹೋಗದೆ, ನೇರ ನಾಟಕದ ಕುರಿತ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನಷ್ಟೇ ಕೊಡಿ. ಚರ್ಚೆಗೆ ಬಂದಲ್ಲಿ ವಿವರಣೆ ಕೊಡಿ. ಮೊದಲ ಅವಕಾಶಗಳು ಕಿರಿಯರವು, ಮುಂದುವರಿದಂತೆ ಹಿರಿಯರೂ ಮುಕ್ತ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ

ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ರಾಕ್ಷಸ ತಂಗಡಿಯ ನಾಟಕಕಾರ ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಬದುಕಿಲ್ಲ. ಉಳಿದಂತೆ, ನೀನಾಸಂ ಪರಂಪರೆಯಂತೆ, ನಿರ್ದೇಶಕ (ಬಿ. ಆರ್ ವೆಂಕಟ್ರಮಣ ಐತಾಳ) ಹಾಗೂ ತಂಡದ ಯಾರಿಂದಲೂ ‘ಉತ್ತರ’ವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬೇಡಿ. 

ರಾಕ್ಷಸ ತಂಗಡಿ ಇದೇ ಸರ್ವಪ್ರಥಮವಾಗಿ ರಂಗಕ್ಕೇರುತ್ತಿದೆ ಎಂದೊಂದು ಮಾತು ಬಂದಿತ್ತು - ಅದು ತಪ್ಪು. ನಾವು ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ, ಉಡುಪಿ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲೇ ನೋಡಿದ್ದೆವು. ಶಿಬಿರದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಇದು ಗಿರೀಶ ಕಾರ್ನಾಡರು ವಯೋಸಹಜವಾದ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬರೆದ (ಕೊನೆಯದ್ದೂ ಹೌದು) ನಾಟಕವಾದ್ದರಿಂದ ತುಂಬ ಜಾಳಾಗಿದೆ. ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವನತಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಚುಗಳ ಕೂಟ, ದೊಡ್ಡ ನಾಟಕೀಯ ರೂಪದ್ದಲ್ಲ. ಅಂಥದ್ದನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ಪಠ್ಯಾನುಸರಣೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಸರಿಯಾಗಿಲ್ಲ ಎಂಬರ್ಥದ ಮಾತುಗಳು ಬಂದವು. ನಾನು ಪಠ್ಯ ಓದಿಲ್ಲ. ನಾಟಕೀಯತೆಗಿಂತಲೂ

ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಶಿಬಿರ ೨೦೧೯ -‘ಕಲಾನುಭವ’

(ನೀನಾಸಂ ಕಥನ ಮಾಲಿಕೆ ೨)

ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಸುಬ್ಬಣ್ಣ

೧೯೭೫ರಲ್ಲಿ ನಾನು ಪುಸ್ತಕದಂಗಡಿ ತೆರೆದಾಗ, ಸಹಜವಾಗಿ ಅಕ್ಷರಪ್ರಕಾಶನದ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಹೆಗ್ಗೋಡೆಂಬ ಪಕ್ಕಾ ಹಳ್ಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕವಾಯ್ತು. ಆದರೆ ಅದು ಬಲು ಬೇಗನೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಬಂಧದಿಂದ ಮೇಲೇರಿ ಬಹುಮುಖೀ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಳವಳಿಕಾರ - ಕೆವಿ ಸುಬ್ಬಣ್ಣ, ಮುಂದುವರಿದು ಅವರ ಮಗ ಕೆವಿ ಅಕ್ಷರರ ಬಳಗದ ಗಾಢ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಬಂಧವೇ ಆಗಿದೆ. ೧೯೪೯ರಲ್ಲಿ ಹೆಗ್ಗೋಡಿನ ಹಳ್ಳಿಗರು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನರಂಜನೆಗೆಂದು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಕೂಟ - ನೀಲಕಂಠೇಶ್ವರ ನಾಟ್ಯಸೇವಾ ಸಂಘ, ಅಥವಾ ಕಿರುರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀನಾಸಂ. ಅದಕ್ಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಾಂಸ್ಥಿಕರೂಪ ಮತ್ತು ದಿಟ್ಟ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನಿಲುವು ಕೊಟ್ಟವರು ಕೆವಿ ಸುಬ್ಬಣ್ಣ. (ನೋಡಿ: ಸಹಪಾಠಿ ಗಂಗಾಧರ ಕಲ್ಲಹಳ್ಳ ಕಂಡ ಸುಬ್ಬಣ್ಣ) 

ಸುಬ್ಬಣ್ಣನವರ ಸಹಯೋಗದ ನೀನಾಸಂ ೧೯೭೨ರಲ್ಲಿ ನಭೂತೋ ಎನ್ನುವಂತೆ, ಹಳ್ಳಿಮೂಲೆಯ ಹೆಗ್ಗೋಡಿನಲ್ಲಿ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ರಂಗಮಂದಿರ ಕಟ್ಟಿ, ಸಿನಿಮಾ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ರಂಗಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಮುಕ್ತ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಲೋಕಾರ್ಪಣಗೊಳಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಕೇಂದ್ರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ವ್ಯಾಪಿಸಿದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಾಟಕಕ್ಕೇ ಸಂಬಂಧಿಸಿತ್ತು. ಸಹಜವಾಗಿ (೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ) ರಂಗಶಿಕ್ಷಣ ಕೇಂದ್ರವೂ ಅದರ ‘ಪುಣ್ಯಫಲ’ವನ್ನು ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ

ಮುಟ್ಟಿಸಲು (೧೯೮೫ರಲ್ಲಿ) ‘ತಿರುಗಾಟ’ವೂ ಹೊರಟಿತು, ಇಂದಿಗೂ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧವಾಗಿ ನಡೆದೇ ಇದೆ. ಇವಕ್ಕೆಲ್ಲ ಅನಿವಾರ್ಯ ಸಂಗಾತಿಗಳಾಗಿ ಕೂಡಿಕೊಂಡ ಕಛೇರಿ, ವಸತಿ, ಭೋಜನಾಲಯ, ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಮುಂತಾದವುಗಳೂ ರಂಗ ಮಂದಿರದ ಸರಳ ಉಪಯುಕ್ತತೆಯನ್ನೇ ಸಾರುತ್ತವೆ; ಸರಕಾರೀ ರಂಗದಂತೆ, ಅನುಪಯುಕ್ತ ವೈಭವೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗಿಲ್ಲ. 

ನೀನಾಸಂ ಹೆಗ್ಗೋಡು ವಠಾರಕ್ಕೆ ....

(ನೀನಾಸಂ, ಕಥನ ಮಾಲಿಕೆ ೧) 

ನೀನಾಸಂನ ಮಹತ್ತರ ನಾಟಕಗಳು ಮತ್ತು ತತ್ಸಂಬಂಧೀ ಕೆಲವು ಕಲಾಪಗಳನ್ನು ಸಂಚಿ ಫೌಂಡೇಶನ್ ವಿಡಿಯೋ ದಾಖಲೀಕರಣಕ್ಕೊಳಪಡಿಸಿ, ಯೂ ಟ್ಯೂಬ್ ಮೂಲಕ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲೋಕಾರ್ಪಣಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವುದು ನಿಮಗೆಲ್ಲ ತಿಳಿದೇ ಇದೆ. ಈ ದಾಖಲೆಗಳು ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕವಾಗುಳಿಯುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವ ಎಚ್ಚರದೊಡನೆ ಸಂಚಿ ದುಡಿದರೆ, ಆಯಾ ಕಾಲಘಟ್ಟದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನೇ ಕೊಡಬೇಕೆನ್ನುವ ಕಾಳಜಿ ನೀನಾಸಂನಲ್ಲಿದೆ. ಆ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲೇ ೧೫-೭-೧೯ರಂದು, ಸದ್ಯದ ಎರಡು ಹೊಸ ರಂಗಪ್ರಯೋಗಗಳ ವಿಶೇಷ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀನಾಸಂ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವಭಾವಿಯಾಗಿ ಅಭಯನ ‘ಪಡ್ಡಾಯಿ - ಚಿತ್ರ ಕಟ್ಟಿದ ಕಥೆ, ಚಿತ್ರ ಕಥೆ’ ಪುಸ್ತಕದ ಲೋಕಾರ್ಪಣ (೧೩-೭-೧೯) ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಪಡ್ಡಾಯಿ ಪುಸ್ತಕದ ಪ್ರಕಾಶಕನ ನೆಲೆಯಲ್ಲೂ ಸ್ವತಃ ಪುಟ ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದವನ ಭಾಗೀದಾರಿಕೆಯಲ್ಲೂ ಹೆಗ್ಗೋಡಿನಿಂದ ಕೆ.ವಿ. ಶಿಶಿರ (ಕೆವಿ ಅಕ್ಷರರ ಮಗ)

ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಬಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ಮಾರಣೇ ದಿನ ವಾಪಾಸು ಹೊರಟಾಗ, ದಾಖಲೀಕರಣದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯೊಡನೆ ಅಭಯ ಮತ್ತು ಆತನ (ಪಡ್ಡಾಯಿಯದ್ದೂ) ಕ್ಯಾಮರಾಮ್ಯಾನ್ ವಿಷ್ಣು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಹೆಗ್ಗೋಡಿನಿಂದ ಬರುವಾಗಲೇ ಜತೆಗೊಟ್ಟಿದ್ದ, ಪಡ್ಡಾಯಿಯ ನಟ, ಪ್ರಸ್ತುತ ನೀನಾಸಂನ ಅಧ್ಯಾಪಕ ಅವಿನಾಶ್ ರೈ ಜತೆಗೆ ನಾನೂ ಕೇವಲ ಪ್ರೇಕ್ಷಕನ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡೆ.

ದಿಡುಪೆ ದುರಂತದ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದರ್ಶನ

ಶುಕ್ರವಾರ (೯-೮-೧೯) ಅಪರಾಹ್ನ ಎರಡೂವರೆ ಗಂಟೆಯ ಸುಮಾರಿಗೆ ಸುಮಾರು ಅರ್ಧ - ಮುಕ್ಕಾಲು ಗಂಟೆಯಷ್ಟೇ ಬಂತು - ಮೇಘಸ್ಫೋಟದಂಥ ಮಳೆ. ಚಾರ್ಮಾಡಿಯಿಂದ ದಿಡುಪೆಯವರೆಗಿನ ವಲಯಕ್ಕಷ್ಟೇ ಮಿತಿಗೊಂಡ ಬಾನಬೋಗುಣಿ ಕವುಚಿದಂತಹ ಈ ನೀರು ನಡೆಸಿದ ಉತ್ಪಾತಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸಿಗುವಂತದ್ದಲ್ಲ. ಅದರ ಸಣ್ಣ ನೋಟವಾದರೂ ನಮಗೊಂದು ಪಾಠವೆಂದುಕೊಂಡೇ ನಾವು ನಾಲ್ವರು ಮೊನ್ನೆ (೨೫-೮-೧೯) ಕಾರೇರಿ ಹೋಗಿದ್ದೆವು.

ಮಂಗಳೂರು - ಬೆಳ್ತಂಗಡಿ ಮಾಡಿ, ಎಡದ ಬಂಗಾಡಿ - ಕಿಲ್ಲೂರು ದಾರಿಗಳಲ್ಲಾಗಿ ಮೊದಲು ನಿಂತ ಸ್ಥಳ ಕಾಜೂರು.