ಶ್ರದ್ಧಾಂಜಲಿಯ ಹನಿ

ಬಾಗಲೋಡಿ ದೇವರಾಯರ ಸ್ಮರಣ ಸಂಪುಟ - ‘ದೇವಸ್ಮರಣೆ’ ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ಅತ್ರಿ ಬುಕ್ ಸೆಂಟರ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕದ ಯಥಾ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಪ್ರತಿ ೨೦೧೭. ಸಂಪಾದಕ - ಜಿ.ಟಿ. ನಾರಾಯಣ ರಾವ್)

(ಭಾಗ ೨)

 ಏರ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ಆಳ್ವರ ಮುನ್ನುಡಿ

ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಶುಭ ಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ `ಅಭಿರುಚಿ ಬಂಟ್ವಾಳ’ ಇವರು ಬಾಗಲೋಡಿ ದೇವರಾಯರ ಸಂಸ್ಮರಣ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡರು (೧೧-೧೦-೨೦೦೨). ಅಂದು ಬಾಗಲೋಡಿಯವರ ಪರಿಚಯ ಇದೆ ಎಂಬ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಭಾಷಣಗಾರರಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ಹಿರಿಯ ಲೇಖಕ, ಚಿಂತಕ ಜಿ.ಟಿ. ನಾರಾಯಣರಾಯರನ್ನು ಕರೆದಿದ್ದರು. ಅಧ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯನಾದ ನನ್ನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿದ್ದರು. ಬಾಗಲೋಡಿಯವರ ಕಥೆಗಳ ಕುರಿತು ಮಾತಾಡಲು ಮಹಾಲಿಂಗಭಟ್ಟರನ್ನು ಬರಹೇಳಿದ್ದರು.

ಅಂದು ಜಿಟಿಯವರು ಬಾಗಲೋಡಿಯವರ ಕಾಲೇಜು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಕಾಲದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಕೊನೆಯ ದಿನಗಳವರೆಗಿನ, ತಮಗೆ ನೇರವಾದ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ತಿಳಿದ ಘಟನೆಗಳ ಸುರುಳಿಯನ್ನು, ತಮ್ಮದೇ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಚ್ಚುತ್ತ ಹೋದಂತೆ, ನೆರೆದ ಶ್ರೋತೃಗಳೆಲ್ಲ ಭಾವವಶರಾಗಿದ್ದರು. ಕನ್ನಡ ಸಾರಸ್ವ ಲೋಕದ ಅನನ್ಯ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಲೇಖಕನೊಬ್ಬನ ಮರೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಬಾಳಿನ ಅನಾವರಣವನ್ನು ಸಮರ್ಥರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಜಿಟಿಯವರು ನಡೆಸಿದ್ದರು. ಬಾಗಲೋಡಿಯವರ ಅಷ್ಟು ಸಮೀಪದ ಸಂಪರ್ಕ ಇವರಿಗೆ ಇತ್ತು ಎಂಬುದು ನನಗೆ ಆ ತನಕ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಕಥಾಸಾಹಿತ್ಯದಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಿತನಾಗಿದ್ದ ನಾನಂತೂ ನಾರಾಯಣರಾಯರ ಅನುಭವ ಮಾತಿನ ಮೂಲಕ ಚಿತ್ರಿತವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಬಾಗಲೋಡಿಯವರ ಬದುಕನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ತನ್ಮಯನಾಗಿದ್ದೆ.

ಬಾಗಲೋಡಿ ದೇವಸ್ಮರಣೆ

ಬಾಗಲೋಡಿ ದೇವರಾಯರ ಸ್ಮರಣ ಸಂಪುಟ

(ಭಾಗ ೧)

೨೦೦೨ರ ಒಂದು ಆಕಸ್ಮಿಕದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ತಂದೆ - ಜಿ.ಟಿ. ನಾರಾಯಣ ರಾವ್, ತನ್ನ ಆತ್ಮೀಯ ಗೆಳೆಯ, ಕೀರ್ತಿಶೇಷ ಬಾಗಲೋಡಿ ದೇವರಾಯರನ್ನು ಜೋಡುಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬೇಡಿಕೆಗೆ ಮಣಿದು, ದೇವರಾಯರ ಕುರಿತು ಅಸಂಖ್ಯ ಆತ್ಮೀಯರ ಬರಹ ಮತ್ತು ನೆರವು ಪಡೆದು ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಮರಣೆ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧೩೫ ಪುಟಗಳ ಸ್ಮರಣ ಸಂಪುಟವನ್ನೇ ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ಅದನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಭಾಗ್ಯ ನನ್ನದಾಯ್ತು. ಪುಸ್ತಕದ ಘನ ಹೂರಣಕ್ಕೂ ಮುಂದೆ ಪ್ರತಿಗಳು ಬಹುಬೇಗನೆ ಮಾರಿಮುಗಿಯುವುದಕ್ಕೂ ದೇವರಾಯರ ಸಂಬಂಧಿಕರಷ್ಟೇ ಅಸಂಖ್ಯ ಅಭಿಮಾನಿಗಳೂ ಕಾರಣರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ಕಾಣಿಸದೆಯೂ ದುಡಿದ ಒಬ್ಬ ಸೋದರಳಿಯ ಬಿ. ಸುರೇಂದ್ರ ರಾವ್.

ಪುತ್ತೂರಿನ ಖ್ಯಾತ, ವಕೀಲ (ಕೀರ್ತಿಶೇಷ) ಬಿ. ಶ್ರೀಪತಿ ರಾವ್ (ನೋಡಿ:ಅಸಾಧ್ಯ ಅಮೆದಿಕೆಲ್) ಸುರೇಂದ್ರರಾಯರ ತಂದೆ. ಅವರ ಮೂಲಕವೂ ವಿವೇಕಾನಂದ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಇತಿಹಾಸ ಅಧ್ಯಾಪಕನಾಗಿಯೂ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರೇಮಿ ಮತ್ತು

ನಾಟ್ಯಾಚಾರ್ಯ ಮುರಲೀಧರ ರಾವ್ ಸ್ಮರಣೆ

[ಖ್ಯಾತ ನಾಟ್ಯಗುರು ಕೆ. ಮುರಲೀಧರ ರಾವ್ ಈಚೆಗೆ (ಮೇ ೧, ೨೦೧೭) ನಿಧನರಾದರು. ಮುರಲೀಧರರಾಯರು ನಾಟ್ಯಕೆ ಗುರುವೆನಲು ಬರೆದ ಮತ್ತು ರೂಪಿಸಿದ (ರೇಖಾಚಿತ್ರ ಹಾಗೂ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳೂ ಅವರವೇ) ‘ನೃತ್ಯಲೋಕ’ದ ಪ್ರಕಾಶಕ ನಾನು. ಅವರ ಗಣ್ಯ ಶಿಷ್ಯವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಹೆಸರಾಂತ ಶ್ರೀವಿದ್ಯಾಮುರಲೀಧರ್ ಈಚೆಗೆ (೨-೯-೨೦೧೭) ಮಂಗಳೂರ ಪುರಭವನದಲ್ಲಿ ‘ಗುರುಸ್ಮರಣೆ’ಯನ್ನು ತುಂಬ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಡೆಸಿದರು. ಆ ಕಲಾಪದ ದೊಡ್ಡ ಹಾಸಿನಲ್ಲಿ ಅಯಾಚಿತವಾಗಿ ನನಗೂ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಮಂಡನೆಗೆ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿದ ಬಲದಲ್ಲಿ, ಇಲ್ಲಿ ಮುರಳೀಧರರಾಯರ ಸ್ಮರಣೆಗೊಂದು ದಾಖಲೀಕರಣದ ನೆಲೆ ಕೊಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದೇನೆ.]

ದ್ರೋಣರ ಪಾದಕ್ಕೆ ಬಾಣ ಹೊಡೆದಂತೆ....

ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಹಿಂದೆ ಶ್ರೀವಿದ್ಯಾ ಮುರಲೀಧರ್ ನನಗೆ ದೂರವಾಣಿಸಿ "ಗುರುಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡ್ತಾ ಇದ್ದೇವೆ, ನೀವೂ ಭಾಗವಹಿಸಬೇಕು" ಎಂದು ಕರೆದರು. ಆಗ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ೧೯೯೮ರ ಮೇ ೨೮ರಷ್ಟು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಜಾರಿತು. ಅಂದು ನನಗೆ ಅಷ್ಟೇನೂ ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದ ನಾಟ್ಯಾಚಾರ್ಯ ಕಾಸರಗೋಡು (ಕೆ.) ಮುರಲೀಧರರಾವ್ ಎನ್ನುವವರು, ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡು ಬರೆದ, ಮಂಗಳೂರಿನ ನನ್ನ ಬಡ-ಪ್ರಕಾಶನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ - ಅತ್ರಿಗೆ, ಬೃಹತ್ ಗ್ರಂಥವೇ ಆದ ನೃತ್ಯಲೋಕದ ಲೋಕಾರ್ಪಣೆ. ಆಗ "ಈಕೆ ಮಡಿಕೇರಿಯ ಕಾಲೇಜ್

ಹುಡುಗಿ, ಮುರಳೀಧರರಾಯರ ಶಿಷ್ಯೆ, ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಚಿತ್ರಗಳ ರೂಪದರ್ಶಿ" ಎಂದು ನನ್ನ ತಂದೆ (ಜಿಟಿನಾ) ಪರಿಚಯಿಸಿದ್ದು ಶ್ರೀವಿದ್ಯಾರಾಮನ್ನರನ್ನು (ಹೆಸರಿನ ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಆಕೆಯ ತಂದೆಯದ್ದು). ಅಂದು ಸಭಾಕಲಾಪದ ಬೆನ್ನಿಗೆ ಗುರುವಿನ ಪ್ರತಿಭಾ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ರಂಗದಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯ ಕಲಾಪದೊಂದಿಗೆ ಮೆರೆದವರೂ ಈಕೆಯೇ. ಅನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೀವಿದ್ಯಾ ಮಂಗಳೂರು ವಿವಿನಿಲಯದ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿ, ಸಂಶೋಧನಪಟು, ಎಲ್ಲೋ ಅಧ್ಯಾಪಿಕೆ ಎಂದೆಲ್ಲಾ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಗೃಹಿಣಿಯಾಗಿ ಶ್ರೀವಿದ್ಯಾಮುರಲೀಧರ್ (ಈಗ ಹೆಸರಿನ ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಆಕೆಯ ಪತಿಯದ್ದು) ಅನ್ನಿಸಿಕೊಂಡದ್ದೂ ಆಯ್ತು. ಮತ್ತೆ ಪತಿಯನ್ನನುಸರಿಸಿ ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೆಲಕಾಲ ಇದ್ದದ್ದು, ಮರಳಿ ಮಂಗಳೂರನ್ನೇ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡದ್ದೂ ಆಯ್ತು.

ಒಡಲೊಳಗೆ ಒಡಿಶಾ

ವಿದ್ಯಾ ಮನೋಹರ ಉಪಾಧ್ಯ ಇವರ ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ

ಒಡಿಶಾದ ಒಡಲೊಳಗೆ ಅಧ್ಯಾಯ (೧೦)

ಭುವನೇಶ್ವರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿದ್ದ ಹಾಗೇ ನೋಡಲೇಬೇಕಾದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳೂ ಇವೆ. ಒಂದೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ವಿವರವಾಗಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನೋಡಲು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯ. ಹಾಗಾಗಿ ನಮ್ಮ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಆದಿವಾಸಿ/ಬುಡಕಟ್ಟು ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಜೀವವೈವಿಧ್ಯ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. 

ಭೂ+ವನ+ಈಶ್ವರ

ವಿದ್ಯಾ ಮನೋಹರ ಉಪಾಧ್ಯ ಇವರ ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ

ಒಡಿಶಾದ ಒಡಲೊಳಗೆ ಅಧ್ಯಾಯ (೯)

ಭುವನೇಶ್ವರದಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ ೩ ಇರುಳು ಕಳೆದಿದ್ದರೂ ನಗರ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನವೆಂಬರ್ ೨೬ರ ದಿನವನ್ನು ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇಟ್ಟಿದ್ದೆವು. ಡ್ರೈವರ್ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿ

ಅಂದು ನಮ್ಮನ್ನು ಚಾಲಕ ಸಂಗ್ರಾಮಸಿಂಗ್ ಸುತ್ತಿಸುವವನಿದ್ದ. ವ್ಯಾನ್ ಏರುವಾಗಲೇ ಆತ ಅನ್ವರ್ಥಕನಾಮಧಾರಿಯೆಂದು ಅರಿವಾಯಿತು. ಅದಾಗಲೇ ವ್ಯಾನಿನ ಹಿಂಬದಿ, ಹೋಟೆಲಿನ ಆವರಣ ಗೋಡೆಗೆ ಮುತ್ತಿಕ್ಕಿ ಕಿಟಿಕಿ ಗಾಜು ಪುಡಿಯಾಗಿತ್ತು. ಆ ದಿನ ನಾವು ನೋಡಲಿಕ್ಕಿರುವ ಜಾಗಗಳನ್ನು ಆತನಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದೆ. ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಬರಲಿಲ್ಲ.